Πρόκειται για την «απομεταλικοποίηση» ενός ή περισσότερων 1ων μόνιμων γομφίων και πιθανόν και μόνιμων τομέων, που ανατέλλουν στο στόμα του παιδιού στην ηλικία 6-8 ετών. Τα δόντια αυτά εμφανίζονται στο στόμα με ελαττωματικό «σμάλτο» (δηλαδή αδαμαντίνη). Το χρώμα τους είναι άσπρο-μπεζ (συνήθως στους τομείς) ή καφέ-κίτρινο (συνήθως στους γομφίους). Χαρακτηριστικό των υπενασβεστιωμένων γομφίων είναι η μειωμένη σκληρότητα του σμάλτου τους με αποτέλεσμα τη γρήγορη αποτριβή τους και την ταχεία εξέλιξη της τερηδόνας. Επίσης, τα παιδιά με υπενασβεστιωμένους γομφίους και ίσως και τομείς έχουν μεγάλη ευαισθησία στα θερμικά ερεθίσματα (ζεστό-κρύο) με αποτέλεσμα ακόμη και το οδοντικό βούρτσισμα να είναι δυσάρεστο. Για το λόγο αυτόν και η εφαρμογή οδοντιατρικής αναισθησίας από τον παιδοδοντίατρο είναι πολλές φορές δύσκολη.

Η υπενασβεστίωση μόνιμων γομφίων και τομέων οφείλεται σε διαταραχή της λειτουργίας των κυττάρων που σχηματίζουν το σμάλτο (αδαμαντινοβλαστών) την περίοδο ωρίμανσης του σμάλτου των συγκεκριμένων δοντιών. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι το 11% περίπου των παιδιών 6-12 ετών εμφανίζουν υπενασβεστίωση γομφίων μόνο ή γομφίων και τομέων. Έχει διαπιστωθεί ότι εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά που εμφάνιζαν προβλήματα υγείας κατά τα 3 πρώτα χρόνια της ζωής τους, όπως πρόωρη γέννα, λοιμώξεις του αναπνευστικού, λοιμώξεις με υψηλό πυρετό και συχνή λήψη αντιβιοτικών, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται η εμφάνιση υπενασβεστιωμένων γομφίων με απουσία των παραπάνω.

Η αντιμετώπιση των υποπλαστικών γομφίων και τομέων είναι δύσκολη, σύνθετη και πολλές φορές μακροχρόνια. Συγκεκριμένα, απαραίτητη είναι η σχολαστική άσκηση στοματικής υγιεινής στο σπίτι ενώ στο ιατρείο σε ήπιες περιπτώσεις βοηθά η συχνή εφαρμογή φθοριούχων σκευασμάτων (βερνικιών, gel φθορίου) καθώς και η εφαρμογή προληπτικών επικαλύψεων (sealants) στους γομφίους, αμέσως μετά την ανατολή τους στο στόμα. Σε περίπτωση αποκατάστασης με εμφράξεις σύνθετης ρητίνης πιθανό αυτές να χρειαστούν αντικατάσταση μετά από κάποιο χρονικό διάστημα λόγω της έντονης αποτριβής. Επίσης στους υποπλαστικούς γομφίους είναι συχνή η προσβολή του πολφού (νεύρου) με αποτέλεσμα πολλές φορές κάποιο είδος ενδοδοντικής θεραπείας να είναι αναγκαίο.

Η τοποθέτηση ανοξείδωτων στεφανών στους γομφίους παρά τη φτωχή αισθητική τους αποτελεί πολύ καλή προσωρινή λύση και με χαμηλό κόστος, γιατί προστατεύουν το δόντι και το νεύρο του μέχρι την ενηλικίωση του παιδιού. Μετά τα 18-20 έτη όταν θα έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του προσώπου και των γνάθων, θα μπορούν να γίνουν μόνιμες αποκαταστάσεις με καλύτερη αισθητική απόδοση. Στους υποπλαστικούς τομείς συνήθως γίνονται αισθητικές αποκαταστάσεις με ρητίνες, όψεις ρητίνης ή όψεις πορσελάνης σε πιο σοβαρά περιστατικά.

Συμπερασματικά, σε κάθε περίπτωση υπενασβεστίωσης γομφίων μόνο, ή, γομφίων και τομέων σημασία έχει η έγκαιρη διάγνωση του προβλήματος προκειμένου να προληφθεί η καταστροφή των δοντιών αυτών.